Bilişim Hukuku

Bilişim:Fransızca “information” (bilgi) ve “automotique” (otomatik) kelimelerinin birleşiminden türemekte ve bilginin otomasyona tabi tutulması sonucunda işlenmesini, yani verinin saklanması, organize edilmesi, değerlendirilmesi, nakledilmesi, çoğaltılması anlamlarını içermektedir.

Veri ;bilgisayar tarafından üzerinde işlem yapılabilen her türlü değerdir.

Bilişim sistemi; verileri toplayıp yerleştirdikten sonra, bunları otomatik işlemlere tabi tutma olanağını veren manyetik sistemlerdir. (TCK.nun 243. maddesinin gerekçesi)

Buna göre bir sistemin bilişim sistemi olarak kabul edilebilmesi için;

-Verileri gönderebilen, alabilen, toplayıp depolayabilen bir sistem olması,

-Otomatik işlemlere tabi tutma özelliğinin bulunması,

-Manyetik olması,

-Genel işlem yapabilmesi özellikleri aranmaktadır.

BİLİŞİM SUÇLARIYLA İLGİLİ ULUSLARARASI SÖZLEŞME

Avrupa Konseyi Siber Suç Sözleşmesi 4. maddede korunan hukuki yarar:Bilgisayar verilerine veya programlarına zarar verilmesini, veri ve proğramların bozulmasını, zarar görmesini engellemek, böylece bunların doğru ve işlevsel olarak çalışmalarını sağlamak

Avrupa Konseyi Siber Suç Sözleşmesi 5. maddede korunan huhuki yarar:Temel olarak bilgisayar sabotajıyla ilgili olup bilişim sistemlerinin sağlıklı bir şekilde kullanımını sağlamak ve buna yönelecek haksız davranışlara engel olmak suretiyle bilişim sistemi kullanıcılarının ve operatörlerinin, fonksiyonlarına uygun şekilde bu sistemlerinin kullanma hakları korunmaktadır.

Bilişim alanında son çeyrek asırda yaşanan devrim niteliğindeki gelişmelerle birlikte, insanlık bundan yüzyıl önce yaşayan insanların hayal bile edemeyeceği bir yaşam standartına ve tarzına ulaşmıştır. Öyle ki, çok değil, bir kaç yıl önce son teknoloji diye sunulan ve yere göğe sığdırılamayan bilişim alanındaki teknolojik bir ürün, birkaç yıl sonra kimsenin ilgi duymadığı ve ikinci el piyasasında yeri bile olmayan bir ürüne dönüşebilmektedir. Bilgisayarlar artık o kadar ufalmış ve kullanışlı hale getirilmiştir ki, onların girmediği, götürülemediği veya kullanılamadığı yaşam alanı yok denecek kadar azalmıştır.

Bilişim alanındaki gelişmelerin hukuk alanında da önemli bir takım sorunlara neden olduğu aşikârdır. Nitekim bu alanda yaşanan gelişmelerle birlikte mülkiyet, fikri hak, haksız fiil, özel hayat gibi çok önemli hukuksal kavramların tanımları ya da anlayış biçimleri değişmiştir.

Örneğin bu alanda ortaya konulan özellikle yazılıma ilişkin ürünler üzerindeki haklar bakımından bunların korunması sorunu ortaya çıkmış, bunlara verilen zararlara bağlı olarak haksız fiil algısı yeni bir boyut kazanmış, bilişim sistemlerine kaydedilen bilgilere izinsiz ulaşılması ve bunların kullanılmasına bağlı olarak özel hayat kavramının yeniden ele alınması gerekmiştir.

Konuyu ceza hukuku bakımından ele alırsak, bilişim alanındaki suçlar bu hukuk dalının en güncel ve en hızlı değişim gösteren konularından birini oluşturmaktadır. Nitekim bilişim alanında yaşanan gelişmelere bağlı olarak daha önceden hiç öngörülemeyen ve dolayısıyla suç tipleri arasında düzenlenmeyen bir takım yeni fiiller ortaya çıkabildiği gibi, mevcut suç tipleriyle öngörülen fiillerin yeni yöntemlerle işlenmesi de söz konusu olabilmektedir. Bu bağlamda yasa koyucunun da bu alanda görülen gelişmelere paralel olarak, mevcut düzenlemelerini değiştirmesi ya da yeni düzenlemeler yapması gerekmektedir. Aksi takdirde ortaya çıkabilecek hukuki boşluklar, sosyal hayatta önemli sorunların yaşanmasına neden olabilecektir.

Bilişim kelimesi artık hayatın hemen hemen her alanında karşımıza çıkmaktadır. Kolay kolay değişmeyen disiplinlerden biri olan hukuk da epeyce bir süredir bu kavramı tartışmaktadır. Bundan da öte artık bilişimle ilgili davaların sayısı da her geçen gün hızla artmaya devam etmektedir.

Teknolojik gelişmelerin toplum hayatını şekillendirdiği günümüzde, insanlar arasındaki ilişkileri düzenleyen hukuk kuralları da toplumsal ihtiyaçlara bağlı olarak değişmektedir. Bu süreçte, bilişim alanındaki gelişmelerde büyük bir hızla sürmekte ve bilişim suçlarının işlenebilme olanakları da artmaktadır. Bu gelişmelerin gerisinde kalmak istemeyen hukuk sistemleri de yeni düzenlemelerle bu süreçteki yerlerini almaktadır.

Teknolojik yeniliklerin yaşamımıza girmesi ile birlikte daha önce karşılaşılmayan birçok yeni sorunlar ortaya çıkmaya başlamıştır. İnternet ortamında işlenen suç kavramı, kredi kartları kullanılarak işlenen suçlar, internet ortamında gerçekleşen ticari iş ve işlemlerde ortaya çıkan hukuksal sorunlar, bu anlamda haksız rekabet uygulamaları yanında avukatlık mesleğinin yürütülmesinde ortaya birtakım sorunlar çıkmaktadır. Bu sorunların bir kısmı bütün meslekler için geçerli iken diğer bir kısmı ise avukatlık mesleğinin özelliklerinden kaynaklanmaktadır.

Bilişim sistemlerinin giderek artan bir hızla hayatımıza dâhil edilmesi, toplum yaşamını değiştirdiği gibi insanlığın geleceğine de yön vermektedir. Bilişim sistemlerindeki bu hızlı gelişim de beraberinde birçok yeni hukuki değerin toplum hayatına kazandırılmasını sağlamaktadır. Bilişim sistemlerinin hayatımızda etkin bir rol oynaması ile bazı yeni suç tipleri oluşmaya başlamıştır.

Günümüzde bilişim sistemleri, gerek iş gerekse günlük yasamda vazgeçilemeyecek kadar önemli bir noktaya ulaşmıştır. Bilişim sistemleri ile internet sayesinde sesli - görüntülü haberleşme, paylaşımda bulunma, elektronik imzanın kabulü ile ticari ilişkiler, internet bankacılığı hizmeti ile para transferleri, cep telefonları ve bunlar gibi pek çok yenilik hayatımıza girmiştir. Bilişim sistemlerinin, klasik yöntemlere nazaran daha fazla tercih edilmesinin nedeni bu teknolojilerin daha hızlı ve ucuz bir nitelik arz etmesidir. Ancak bu yeni teknolojik gelişmeler, bazı problemleri de beraberinde getirmektedir.

Hatta zamanla bilişim sistemlerinin kullanılması sonucunda uğranılan zararların, sağlanılan yararlardan daha fazla olduğu görülmüştür. Yeni oluşan bu suç tipleri için, düzenleme altına alınma ihtiyacı duyulmuştur. Hatta her geçen gün yeni bir teknoloji ve akabinde de yeni bir suç tipi oluşmaktadır. Bu sebeple sadece ulusal düzenlemelerin yeterli olmadığı bunların yanında uluslararası işbirliğinin de şart olduğu bilişim suçları konusunda, bazı uluslararası kuruluşlar önemli çalışmalar başlatmışlardır.

Ülkemizde de bu suç tipleri açısından öncelikle, 765 sayılı Türk Ceza Kanunu’nda değişiklik yapılmış ve bu alandaki suçlar ilk kez yaptırım altına alınmış, daha sonra 01.06.2005 tarihinde yürürlüğe giren 5237 sayılı TCK’da “Bilişim Alanında Suçlar” başlığı altında yer almıştır. Ardından Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu’nun 2. maddesinde değişiklik yapılarak, eser kavramının içeriğine bilgisayar programları dâhil edilmiş ve eser olarak kabul edilen bilgisayar programları üzerindeki manevi ve mali hakların kasten ihlali halinde failin cezalandırılması öngörülmüştür. Bunun yanında bilişim sektöründeki gelişmelere paralel olarak Elektronik İmza Kanunu yürürlüğe girmiştir. Bu kanun ile Türk hukuk düzeni açısından elektronik imzanın geçerliliği kabul edilmiş ve iki farklı bilişim suç tipi düzenlenmiştir.

Bilişim suçlarının işlenme şekilleri, uluslararası çalışmalar ve mukayeseli hukukta bilişim suçları alanında bilimsel çalışmalarımız devam etmekte olup ileri bir tarihte bir kitap şeklinde tüm hukukçuların ve uzmanların beğenisine sunmayı düşünüyoruz.

Bilişim Teknolojisi alanındaki hızlı gelişmeler, teknolojinin sürekli olarak değişmesi ve gelişmesinin sonuçları sadece bilişim alanında değil, bilişimin yatay kestiği diğer bilim ve teknik alanlarında da büyük değişikliklere neden olmaktadır. Bu nedenle sadece BT alanındaki gelişmeleri takip etmek yetmemekte, bilişim alanındaki gelişmelerin yanı sıra diğer bilim ve teknik alanlarında meydana gelen bilişimin etkilerini ve bu etki sonucu ortaya çıkan değişimleri de takip etmek ve gerekli değişiklikleri yapmak gerekmektedir. Artık uzmanlar sadece tek bir alanla yetinmemekte, multi disipliner alanlarda uzman olmaya dikkat etmektedirler.

Genel olarak bilisim hukuku özelde ise her gün yeni suç türlerinin ortaya çıktığı bilisim suçları alanlarında daha detaylı ve sürekli bir çalışmaya ihtiyaç vardır.

BİLİŞİM ALANINDA SUÇLAR;

• BİLİŞİM SİSTEMİNE GİRME(TCK m.243),
• SİSTEMİ ENGELLEME, BOZMA, VERİLERİ YOK ETME VEYA DEĞİŞTİRME(TCK m. 244),
• BANKA veya KREDİKARTLARININ KÖTÜYE KULLANILMASI(TCK m. 245)

BİLİŞİM YOLUYLA İŞLENEN SUÇLAR;

• HAKARET(TCK m. 125 vd.),
• HABERLEŞMENİN GİZLİLİĞİNİ İHLAL(TCK m. 132),
• KİŞİLER ARASINDAKİ KONUŞMALARIN DİNLENMESİ ve KAYDA ALINMASI(TCK m. 133),
• ÖZEL HAYATIN GİZLİLİĞİNİ İHLAL(TCK m. 134),
• KİŞİSEL VERİLERİN KAYDEDİLMESİ(TCK m. 135),
• VERİLERİ HUKUKA AYKIRI OLARAK VERME VEYA ELE GEÇİRME (TCK m. 136),
• HIRSIZLIK(TCK m. 142/2-e),DOLANDIRICILIK(TCK m. 158/1-f)